Coğrafya Bilimi ve Coğrafyanın Bölümleri

Coğrafya adı, yer anlamına gelen “geo” (jeo) ile tasvir, yazma, çizme anlamlarına gelen “graphein” (grafeyn) sözcüklerinin birleşmesiyle ortaya çıkmıştır. Buna göre coğrafya yeryüzünün tasviri anlamına gelmektedir.

Yeryüzü, canlı ve cansız ögelerden oluşan bir ortamdır. Bu ortamdaki cansız varlıklar; atmosfer (hava küre), litosfer (taş küre) ve hidrosferden (su küre) oluşmaktadır. Canlı küre ise biyosfer olarak adlandırılmaktadır. İnsan ile bu ortamlar arasındaki ilişkiler coğrafyanın konusunu oluşturmaktadır.

Atmosfer, çeşitli gazlardan oluşmakta ve bu kürede iklim olayları gerçekleşmektedir. Coğrafyanın bu küredeki başlıca inceleme alanı, en alt katmanda meydana gelen iklim olaylarıdır.

Litosfer, yerkürenin en üst katmanıdır. Yer kabuğu olarak adlandırılan ve kayaçlardan oluşan bu katmanın yüzeyindeki girintiler, çıkıntılar ve düzlüklerden oluşan yeryüzü şekilleri coğrafyanın inceleme alanıdır.

Okyanuslar, denizler, göller, akarsular ve yer altı suları gibi yeryüzündeki bütün su kütleleri hidrosferi meydana getirmektedir. Su kütlelerinin büyük bir kısmını meydana getiren okyanuslar ve denizlerdeki yaşam, büyük ölçüde bu kütlelerin  ortalama  200 metrelik üst kısımlarında gerçekleşmektedir. İşte coğrafi anlamdaki yeryüzü; atmosfer, litosfer ve hidrosferin birbirine en yakın olduğu, içinde canlıların yaşadığı kısımdır.

Şekil 1.1.1 Doğal sistemler
Şekil 1.1.1 Doğal sistemler

Her üç kürenin en çok etkileşimde bulunduğu alana ise biyosfer denir (Şekil 1.1.1). Buna göre insanın  dışında var olan doğal ortam ile insan doğa arasındaki etkileşim sonucu ortaya çıkan beşerî ortam coğrafyanın inceleme alanını oluşturmaktadır.

Coğrafya fiziki ve beşerî coğrafya olmak üzere iki ana bölüme ayrılmaktadır. Bu bölümlerin de alt dalları bulunmaktadır.

>> Fiziki Coğrafya (Okumak için başlığı tıklayın)

  • Jeomorfoloji
  • Klimatoloji
  • Hidrografya
  • Biyocoğrafya
  • Toprak Coğrafyası
  • Doğal Afetler Coğrafyası
  • Kartoğrafya

>> Beşerî Coğrafya (Okumak için başlığı tıklayın)

  • Nüfus Coğrafyası
  • Yerleşme Coğrafyası
  • Siyasi Coğrafya
  • Kültürel Coğrafya
  • Tarihî Coğrafya
  • Tarım Coğrafyası
  • Enerji Coğrafyası
  • Sanayi Coğrafyası
  • Ulaşım Coğrafyası
  • Turizm Coğrafyası
  • Ticaret Coğrafyası
  • Sağlık Coğrafyası

Yorum yapın