Güney Asya ülkelerinden olan Pakistan (Harita 3.8), Hint Yarımadası’nın kuzeybatısında yer alır. Ülkenin batısı ve kuzeyi Himalaya Dağları’nın uzantılarından oluşmaktadır. Pakistan’ın başlıca platoları batıda ve kuzeyde yer almaktadır.
Ülkenin doğusunda İndus Nehri’nin oluşturduğu ova ve delta bulunmaktadır. Ülkenin önemli bir kısmı muson ikliminin etkisindedir. Pakistan’ın doğusunda Tar Çölü yer almaktadır. Ülkenin kuzeyi ve doğusundaki dağlık alanlarda karasal iklim koşulları etkilidir.
Pakistan’ın ekonomik sektörleri içinde tarım önemli bir yere sahiptir. Ülke millî gelirinin beşte birinden fazlası, tarımdan elde edilmektedir (Grafik 3.2). Çalışan nüfusun yarısına yakını tarım sektöründe istihdam edilmiştir.
Pakistan’da tarım alanlarının yarısından azı küçük işletmeler hâlindedir. Ekilebilir arazinin %60’ı büyük toprak sahiplerinin elinde bulunmaktadır. Bu büyük toprak sahipleri aynı zamanda ülkedeki sulama sistemlerinin de önemli bir kısmına sahiptir. Buna rağmen tarımda daha çok geleneksel yöntemler uygulandığından (Fotoğraf 3.62) büyük işletmelerdeki verim de düşüktür.
Pakistan’daki tarım alanları, üretim yapılan döneme göre ikiye ayrılmaktadır. Bunlardan biri mayıstan kasıma, diğeri kasımdan mayısa kadar olan dönemdir. Pamuk, pirinç ve şeker kamışı tarımı mayıs ile kasım ayı arasında yapılmaktadır. Ülke, dünyanın en fazla pamuk üreten ülkeleri arasında yer almaktadır. Pakistan’da tekstil sanayisi gelişmiş olduğundan üretilen pamuğun önemli bir kısmı, bu alanda ham madde olarak tüketilmektedir.
Pakistan’da buğday ve yağlı tohumların ekildiği dönem ise kasım ile mayıs arasıdır.
Pakistan’daki sulama kanallarının (Fotoğraf 3.63) büyük bir kısmı, ülkenin İngiliz egemenliğinde bulunduğu dönemde İngilizler tarafından yapılmıştır. Ülkede, sulama altyapısı yetersizdir ve toprak erozyonu fazladır. Bunlardan dolayı tarım alanlarının üçte birinde verim düşüktür. Bunların yanı sıra daha çok gelir elde etmek isteyen çiftçilerden bazıları, elverişli olmayan topraklarda, bu topraklara uygun olmayan tarım ürünleri yetiştirmektedirler.
Pakistan’da tarımdan elde edilen gelirin yaklaşık yarısı hayvancılıktan (Fotoğraf 3.64) sağlanmaktadır. Ülkedeki toprakların %7’sine yakını çayır ve meralardan oluşur. Keçi, koyun, manda ve sığır ülkede beslenen hayvanların başlıcalarıdır (Fotoğraf 3.65).
Beslenen hayvan sayısı fazla olduğu hâlde hayvancılık geleneksel yöntemlerle yapıldığından verim düşüktür. Pakistan’daki önemli ekonomik etkinliklerden biri de balıkçılıktır. Balık yönünden zengin olan ülkede kıyı balıkçılığı yapılmaktadır.
Tarım ve Ekonomi | Tarımın Gelişim Dönemleri ve Özellikleri
- Danimarka
- Pakistan