İlk insanlara ait en eski fosillere Etiyopya, Kenya, Tanzanya ve Çad’da rastlanmıştır. Bu fosiller içinde en eski olanı 3,5 ile 3,8 milyon yıl öncesine aittir. Bu bulgulara dayanarak insanların üç milyon yıldan fazla bir süredir yeryüzünde yaşadıklarını söyleyebiliriz. Daha sonraki süreçlere ait insan fosillerine Çin, Endonezya, İspanya, Türkiye, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya ve Irak gibi birçok ülkede rastlanmıştır.
İlk insanların avcılık ve toplayıcılıkla geçindikleri, topluluklar hâlinde ve göçebe yaşadıkları bilim insanları tarafından ifade edilmektedir. İnsanlar, zamanla yaşamlarını kolaylaştırmak için taş, ağaç ve kemiklerden çeşitli aletler yapmışlardır. İnsanların alet kullanmaya başladıkları dönemler eski, orta ve yeni taş anlamına gelen Paleolitik, Mezolitik ve Neolitik olarak adlandırılmıştır.
Paleolitik ve Mezolitik dönemlerde insanlar, yine avcılık ve toplayıcılıkla geçinmiş, yaşamlarını geçici barınaklarda sürdürmüşlerdir. Diğer bir deyimle bu süreç içinde insanların üretiminden söz edilmemektedir.
İnsanların ilk üretimi, Neolitik Dönem’de başlamıştır. Bitki üretmeyi keşfeden insan, insanlık tarihinin ilk üretim sürecini başlatmıştır. İnsanlar, üretim için iklimin elverişli olduğu, verimli toprakların bulunduğu ve su kaynaklarının yeterli olduğu alanları seçmişlerdir. Bu alanlar, aynı zamanda insanların yerleşik hayata geçtikleri ve ilk uygarlıkları kurdukları alanlar olmuştur.
Çin, Hint, Mezopotamya, Akdeniz, Aztek, Maya ve İnka uygarlıkları, ilk uygarlıkların başlıcalarıdır (Harita 3.1). Şimdi bu uygarlıkları inceleyelim.
