Kayaçlar ve Yer Şekilleri | Kayaçlar Kaça Ayrılır?

Üzerinde yaşamımızı sürdürdüğümüz yer kabuğu, farklı özellikteki kayaçlardan oluşmaktadır. Kayaçlar, bir veya birkaç mineralden oluşan kütlelerdir. Kayaçlardan yaşamımızın birçok alanında yararlanmaktayız.

Meskenlerin bazılarının yapımında kayaçlar kullanılır. Kömür gibi bazı kayaçlardan enerji kaynağı olarak faydalanılır. Besin maddelerine çeşitli amaçlarla kattığımız tuz ve Oltu taşı gibi birçok süs eşyası da kayaçlardan oluşmaktadır.

Ayrıca maden özelliği taşıyan kayaçlardan gübre üretiminden metal üretimine kadar sanayinin birçok kolunda ham madde olarak da yararlanılmaktadır.

Kayaçlar, yer şekillerinin oluşumuna önemli ölçüde etkide bulunmaktadır. Bu etki, kayaçların oluşum şekli ve sertlikleriyle ilgilidir. Örneğin sertliği çok düşük olan talk (Fotoğraf 1.16), kolay aşınırken sertlik derecesi yüksek olan kuvars gibi kayaçlar, aşınmaya karşı dirençlidir. Bu nedenle aşınmaya karşı dirençli olan kayaçlar, arazide genellikle kabartıları oluşturur.

Fotoğraf 1.16 Talk, aşınmaya karşı direnci az olan kayaçlardandır.
Fotoğraf 1.16 Talk, aşınmaya karşı direnci az olan kayaçlardandır.

Kolay aşınan kayaçlar ise kısa sürede aşınmaktadır. Buna göre kayaçların özelliği bir bölgede oluşacak yer şekillerini önemli ölçüde etkilemektedir.

Kayaçlar oluşumuna göre üç gruba ayrılmaktadır: Püskürük, tortul ve başkalaşım (Şema 1.2).

Kayaçlar

* Püskürük kayaçlar

  • İç püskürük kayaçlar
  • Dış püskürük kayaçlar

* Tortul kayaçlar

  • Fiziksel tortul kayaçlar
  • Kimyasal tortul kayaçlar
  • Organik tortul kayaçlar

* Başkalaşım kayaçlar

Yorum yapın