Türkiye’de Nem ve Yağış | Türkiye’de Yağış Rejimleri ve Kuraklık

  • Türkiye’de Nem

Türkiye’de nem oranı bakımından farklı özellikte bölgeler bulunmaktadır (Harita 1.5.24). Ülkemizde yıllık ortalama nem oranının en yüksek olduğu yer, Karadeniz kıyıları ve Marmara Bölgesidir. Bu kesimde nem oranı yaklaşık %60 ile %80 arasında değişir.

Ülkemizde nem oranının en düşük olduğu yer Güneydoğu Anadolu’dur. Özellikle yaz aylarında güneyden gelen sıcak hava akımlarının etkisiyle bu kesimde şiddetli buharlaşma gerçekleşmekte, buna bağlı olarak bölgede kuraklık yaşanmaktadır. Bu nedenle Güneydoğu Anadolu’da ortalama yıllık nem oranı yaklaşık %57 ile %55 arasında değişmektedir.

Harita 1.5.24 Türkiye’de yıllık ortalama bağıl nem dağılışı (www.mgm.gov.tr)
Harita 1.5.24 Türkiye’de yıllık ortalama bağıl nem dağılışı (www.mgm.gov.tr)

Ülkemizde nem oranı mevsimlere göre de değişmektedir. Sıcaklığın düştüğü kış mevsiminde ülkemizin genelinde nem oranı artmaktadır. Sıcaklığın arttığı yaz mevsiminde ise Karadeniz kıyıları hariç ülkemizin genelinde nem oranı düşmektedir.

  • Türkiye’de Yağış

Ülkemizde 1970 2015 yılları arasındaki ortalama yıllık yağış miktarı 624,6 mm olarak belirlenmiştir. Bu değer yörelere göre önemli farklılıklar göstermektedir. Türkiye’de yıllık yağış miktarı 260 mm ile 2300 mm arasında değişmektedir.

Ülkemizin en fazla yağış alan yeri Doğu Karadeniz kıyılarıdır. Bu kesimin çok yağış almasının başlıca nedenleri dağların kıyıdan başlaması, kıyıya paralel uzanması ve yükseltisinin fazla olmasıdır.

Batı Karadeniz, Menteşe Yöresi ve Toroslar da ülkemizin fazla yağış alan yerlerindendir (Harita 1.5.25). Buralarda da dağlar kıyıya paralel uzanmaktadır.

İç kesimlerde de dağlık alanlar, yükseltisi az olan yerlere göre daha çok yağış almaktadır. Buna göre ülkemizde yağış dağılışında dağların etkisi fazladır.

Etrafı dağlarla çevrili olan İç Anadolu, ülkemizin en az yağış alan yerlerindendir. Iğdır ve Malatya ovaları ile Güneydoğu Anadolu’nun güneyi de Türkiye’nin en az yağış alan yerleri arasında bulunmaktadır.

Ülkemizin büyük bir kısmı, daha çok kış döneminde cephe yağışlarının etkisinde kalmaktadır. Kıyıdaki dağların etkisi başta olmak üzere ülkemizdeki dağlık alanların büyük bir kısmında orografik yağışlar etkili olmaktadır. Ülkemizde konveksiyonel yağışlara ise daha çok ilkbaharda ve yaz başlarında rastlanır. İç Anadolu’da bu tür yağışlara “kırkikindi yağışları” denir.

Ülkemizin genelinde yağmur şeklindeki yağışlara daha çok ilkbahar ve yaz mevsimlerinde rastlanır. Türkiye’nin kıyılarında ise yıl boyunca gerçekleşen yağışların önemli bir kısmı yağmur şeklindedir. Kar yağışlarına daha çok kışın, dolu şeklindeki yağışlara ise çoğunlukla ilkbaharda rastlanır. Kırağı ve kırç şeklindeki yağışlar daha çok sonbaharda, çiy olayı ise ilkbaharda görülmektedir.

Harita 1.5.25 Türkiye’de yağış dağılışı (www.mgm.gov.tr)
Harita 1.5.25 Türkiye’de yağış dağılışı (www.mgm.gov.tr)

a) Türkiye’de Yağış Rejimleri

Yağışın mevsimlere dağılışı bakımından ülkemizde yöreler arasında farklılıklar olmakla birlikte ülkemizin önemli bir kısmı Akdeniz yağış rejiminin etkisindedir. Bu yağış rejiminin etkisinde bulunan yerlerde yazlar kuraktır. Yıllık yağışın büyük bir kısmı kışın düşer. Marmara Bölgesinde, Güneydoğu Anadolu’nun batısında, Akdeniz ve Ege kıyılarında bu yağış rejimi görülür.

Karadeniz’in kıyı şeridinde her mevsimi yağışlı Karadeniz yağış rejimi etkilidir. Bu bölgede en fazla yağış sonbaharda, en az yağış ilkbaharda düşer (Grafik 1.5.15).

İç Anadolu ile Doğu Anadolu’nun önemli bir kısmında en fazla yağış ilkbaharda ve kışın düşmektedir. Bu bölgelerde yazlar kuraktır.

Kuzeydoğu Anadolu’da ise en fazla yağış yazın, en az yağış ise kışın düşmektedir.

Grafik 1.5.15 Ülkemizdeki başlıca yağış rejimleri
Grafik 1.5.15 Ülkemizdeki başlıca yağış rejimleri

b) Türkiye’de Kuraklık

Kuraklık (Harita 1.5.33), yağışın az, buharlaşmanın çok olması şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bu durum, bitkilerin su yetersizliğinden dolayı zarar görmesine neden olmaktadır. Kuraklık, özellikle tarımsal üretimde zararlara neden olmaktadır. Kuraklık ayrıca akarsu, göl ve yer altı suyu seviyelerinin çekilmesine neden olmaktadır.

Türkiye’de kuraklığın en çok yaşandığı yerler Tuz Gölü çevresi, Iğdır Ovası ve Güneydoğu Anadolu’nun güneyidir.

Ülkemizin önemli bir kısmında yaz ayları kurak geçmektedir. Bu dönemde yağışların az, buharlaşmanın fazla olması, kuraklığın etkili olmasına neden olmaktadır. Bu nedenle tarımsal üretim bakımından ülkemizin önemli bir kısmında sulamaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Fotoğraf 1.5.33 Kuraklık sonucunda birçok su kaynağı kurumaktadır.
Fotoğraf 1.5.33 Kuraklık sonucunda birçok su kaynağı kurumaktadır.

Yorum yapın