Ülkemizde zaman zaman gerçekleşen, can ve mal kayıplarına neden olan olaylardan biri de su baskınlarıdır (Fotoğraf 4.23). Bu tür olayların yaşanma nedenleri iklim koşulları, bitki örtüsünün tahrip edilmesi, yer şekilleri ve yanlış arazi kullanımıdır.
Ani ve fazla miktardaki yağış ile kar erimeleri su baskınlarının başlıca nedenleridir. Uzun süren yağışlarla toprak suya doygun hâle gelmekte, ardından gerçekleşen ani yağışlar su baskınları oluşturmaktadır. İlkbaharda gerçekleşen ani kar erimeleri de bu tür olaylara neden olabilmektedir.
Ülkemizde su baskınlarına neden olan etmenlerden biri de bitki örtüsü tahribatıdır. Başta ağaçlar olmak üzere bitki örtüsü, yağışlarla yamaç boyunca akışa geçen suyun akış hızını azaltır ve bu suyun bir kısmının yer altına sızmasını sağlar. Bitki örtüsünün tahrip edildiği yerlerde ise yüzeyden hızla akan su, kısa süre içinde düzlük ve çanaklarda birikerek su baskınları oluşturmaktadır.
Yer şekilleri de ülkemizde su baskınlarına etkide bulunan etmenlerdendir. Çanak şeklindeki yerlerde bu tür olaylara daha çok rastlanır. Çünkü çevre yamaçlardan akışa geçen kar ve yağmur suları, çanaklarda birikmektedir. Düzlük alanlar da su baskınlarının yaşandığı yerlerdendir. Bu tür yerlerde derinlerden akmayan akarsular, yataklarından taşarak çevreye yayılmakta, yağışların etkisiyle de su baskınlarına neden olmaktadır.
Su baskınlarına neden olan etmenlerden biri de yanlış arazi kullanımıdır. Orman tahribatı, erozyon, betonlaşma ile dere yataklarına yerleşim birimi kurulması ve çöp dökülmesi (Fotoğraf 4.24) bu tür olaylara neden olabilmektedir.
BİLİYOR MUSUNUZ? |
1950 ile 2008 yılları arasında Türkiye’de su baskını gerçekleşmeyen tek il Kırklareli’dir. (https://www.afad.gov.tr) |
Su baskınlarının nedenlerinden biri de erozyondur. Erozyon sonucu topraksız kalan ya da toprak kalınlığının azalmış olduğu yamaçlarda yağışlar ya da kar erimeleriyle akışa geçen sular, kısa süre içinde düzlük veya çanaklarda su baskınları oluşturmaktadır.
Şehirleşmeyle birlikte arazi; meskenler, asfalt yol ve betonlarla kaplanmakta böylece toprağın suyu emme kapasitesi azalmakta, altyapı yetersizliğinin etkisiyle de su baskınları yaşanmaktadır. Özellikle eğimli yamaçların eteğinde veya çanaklarda yerleşim kurulması, bu tür olaylara daha çok neden olmaktadır.
Ülkemizde su baskınlarının en çok yaşandığı iller Erzurum, Sivas, Kahramanmaraş, Kayseri ve Adana’dır (Harita 4.6). Fazla sayıda insanın etkilendiği su baskınları ise Erzurum, Sivas, Kahramanmaraş, Kayseri, Adana ve Bitlis’te meydana gelmiştir (Tablo 4.2).
Türkiye’de Doğal Afetler