Türkiye’nin Küresel Örgütlerle İlişkisi Nedir?

Türkiye, uluslararası örgütlerden bazılarının kurucu üyesidir; bazılarına da sonradan üye olmuştur. Ülkemiz, 1945 yılında kurulan Birleşmiş Milletlerin kurucu üyesidir. Üye olduktan sonra Birleşmiş Milletlerin isteği üzerine ülkemiz Kore’ye asker göndermiştir.

193 üyesi bulunan Birleşmiş Milletlerin üyeleri içinde ülkemiz, bu kuruluşa en çok katkısı bulunan ülkeler içinde 16. sırada yer almaktadır. Türkiye, uluslararası barış, güvenlik, istikrar ve refah konularında Birleşmiş Milletler’e aktif katkılarda bulunmaktadır.

Türkiye, 1949 yılında kurulan NATO’ya 1952 yılında üye olmuştur. Üye olduktan sonra ülkemiz, NATO’da aktif olarak rol almıştır. 1954’te NATO üyesi olan ABD’nin  ülkemizde  askeri  tesisler  ve üsler kurması ve askeri personel bulundurması yasayla kabul edilmiştir. Ülkemiz, NATO üyesi olarak Afganistan’a ve Kosova’ya da asker göndermiştir.

1958 yılında Avrupa Birliği’nin ilk hâli olan AET (Avrupa Ekonomik Topluluğu) kurulmuş, 1959’da  ise Türkiye, bu kuruluşa ortak olmak için başvurmuştur. Türkiye’nin üyelik koşullarını yerine getirinceye kadar geçerli olan bir sözleşme (Ankara Anlaşması) 1964’te yürürlüğe girmiştir. Buna göre hazırlık, geçiş ve katılım dönemi olmak üzere üç aşama belirlenmiştir.

1973’te hazırlık dönemi bitmiş, geçiş dönemi koşulları ortaya konulmuş ve gümrük birliğinin yürürlüğe girmesi için 22 yıllık süre belirlenmiştir. 1980 darbesiyle birlikte ilişkiler askıya alınmıştır. Türkiye, 1987’de bu birliğe üyelik başvurusunda bulunmuştur. Türkiye’nin topluluğa katılması için ekonomik, sosyal ve siyasal alanda gelişmesi gerektiği belirtilmiştir.

1993’te Avrupa Birliği adını alan bu topluluk, 1999’da Türkiye’nin adaylığını onaylamıştır. 2005’te ise Avrupa Birliği ile müzakereler başlamıştır. Bu süreç devam etmektedir.

Türkiye’nin kurucu üye olduğu örgütlerden biri de OECD’dir. Bu örgütte daimi temsilciliğimiz bulunmaktadır. 2015’te OECD bütçesine katkı payımız %1,79 olarak gerçekleşmiştir. Ülkemiz, bu örgütün çalışmalarına aktif olarak katılmaktadır.

Türkiye, Karadeniz Ekonomik İş Birliği Örgütünün kurucu üyesidir. Bu örgütün kuruluşu için 1990’da yapılan toplantıya ülkemiz ev sahipliği yapmıştır.

Karadeniz Ekonomik İş Birliği Örgütünün (KEİ) (Fotoğraf 3.74) kuruluş düşüncesinin temelinde 1980’lerde eski Sovyetler Birliği’nin gıda ve tüketim mallarına ve ülkemizin de enerjiye olan ihtiyacının karşılanması çerçevesinde bir iş birliği kurulması fikri yer almaktadır. Bu fikir, Romanya ve Bulgaristan’ın da katılması ile bölgesel bir iş birliği zemininde olgunlaşmaya başlamıştır.

Fotoğraf 3.74 Karadeniz Ekonomik İş Birliği İstanbul’da bir toplantı hâlinde
Fotoğraf 3.74 Karadeniz Ekonomik İş Birliği İstanbul’da bir toplantı hâlinde

Başlangıçta, amaç olarak bir serbest ticaret bölgesi oluşturma fikri ön plana çıksa da daha sonra hedefin ekonomik iş birliği çerçevesinde değerlendirilmesi kararlaştırılmıştır. Örgüt, 1992’de İstanbul’da kurulmuştur. Türkiye bu örgütün kurulması ve çalışmalarında aktif rol almaktadır. Bu örgütün sekreterliği, ülkemizde bulunmaktadır ve Genel Sekreter Birinci Yardımcılığı görevi sürekli olarak ülkemize verilmiştir.

Ülkemizin kuruluşundan günümüze kadar üyeliğinin devam ettiği uluslararası örgütlerden biri de İslam İş Birliği Teşkilatıdır. Ülkemiz, bu kuruluşun çalışmalarında aktif rol oynamaktadır. Ülkemiz, bu kuruluşun bir daimi komitesine, bir uzmanlık kuruluşu temsilciliğine ve iki alt kuruluşu ile altı farklı kuruluşuna ev sahipliği yapmaktadır.

D-8 üyesi olan ülkemiz, bu kuruluşun kurulmasında önemli bir rol oynamıştır. Türkiye, D-8’in faaliyetlerine aktif olarak katılmaktadır. Türkiye, bu kuruluşun çalışmaları içinde bulunan sanayi, sağlık ve çevre sektörlerinin iş birliğini koordine Ülkemiz, gelişmiş ve gelişmekte olan, dünyanın en büyük ekonomilerinin oluşturmuş olduğu G-20’nin kurucu üyesidir ve bu kuruluşun çalışmaları içinde yer almaktadır.

Türkiye, 2014 yılında bu kuruluşun dönem başkanlığını yapmıştır. Ayrıca 2015 yılında Antalya’da düzenlenen Liderler Zirvesi’ne ev sahipliği yapmıştır.

Yorum yapın