Anadolu, coğrafi konumu bakımından çok özel bir yere sahiptir. Üç tarafı denizlerle çevrili olan bu topraklar, Avrupa ile Asya arasında bir köprü konumundadır. Bu konumundan dolayı birçok uygarlığın yaşadığı yer ve birçok uygarlığın ele geçirmek için çatıştığı alan olmuştur.
Anadolu, iklim koşulları bakımından da özel bir yere sahiptir. Dünya genelinde yaşamaya en elverişli kuşak olan ılıman kuşakta yer almasının yanı sıra özel konumundan dolayı da iklim çeşitliliğine sahiptir. Akdeniz, Karadeniz, ılıman karasal ve sert karasal iklim tipleri ile bu iklimlerin geçiş özelliğini gösteren yerlere sahiptir. Yükselti farkları, yer şekilleri ve enlem farkı ile kara ve denizlerin etkisine bağlı olarak farklı iklim özelliklerine sahip olan Anadolu, İlk Çağ’dan itibaren insanların yaşam alanı olmuştur.
Bitki ve hayvan türleri bakımından zen gin olan bu topraklar, avcılık ve toplayıcılıkla geçinen Paleolitik Dönem insanlarının önemli bir yaşam alanı olmuştur. İstanbul’daki Yarımburgaz (Fotoğraf 3.32) ve Antalya’daki Karain mağaraları ile Şanlıurfa’da Göbeklitepe, Konya’da Dursunlu, Niğde’de Kaletepe, Paleolitik Dönem’deki yaşam alanlarından bazılarıdır.
Anadolu yer şekilleri, su kaynakları ve tarıma elverişli topraklar bakımından da şanslıdır. Bu nedenle Anadolu, tarımsal üretime ve yerleşik yaşama geçildiği Neolitik Dönem’de de yeryüzündeki önemli yaşam alanlarından biri olmuştur. Hallan Çemi (Batman), Demirköy ve Çayönü (Diyarbakır), Nevala Çöri (Şanlıurfa), Aşıklı Höyük (Aksaray), Çatalhöyük (Konya), Hattuşa (Çorum) (Fotoğraf 3.33), Hacılar (Burdur), Cafer Höyük (Malatya) ve Yenikapı (İstanbul) bu dönemdeki yerleşim alanlarından bazılarıdır.
Anadolu, yer altı kaynaklarının çeşidi bakımından zengin bir bölgedir. Bakır ve demirin işlendiği, şehirlerin ve şehir devletlerin ortaya çıktığı Kalkolitik Dönem’de de Anadolu önemini korumuştur.
Dünya tarihinde önemli bir yere sahip olan ve Anadolu’da yaşamış uygarlıkların başlıcaları Hititler, Urartular, Frigyalılar, Lidyalılar, İyonyalılar ile Yunan uygarlıklarıdır.
Tarım ve hayvancılıkla uğraşmış, sulu tarım tekniğiyle üretim yapmış olan Hititler, İç Anadolu’da Kızılırmak yayının iç kesimlerinde yaşamışlardır. Güçlü bir orduya sahip olan Hititler, tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmayı (Kadeş Antlaşması) yapmışlardır. Çorum yakınlarındaki Hattuşa, bu uygarlığa başkentlik yapmıştır.
Urartular, yerleşim yeri olarak Doğu Anadolu’yu seçmiş, Van yakınlarındaki Tuşba’yı başkent yapmışlardır. Bu uygarlık, tarım ve hayvancılıkla uğraşmış, sulu tarım tekniğini denemiştir.
Frigyalılar, Kızılırmak yayının dış kısmı ile Afyonkarahisar arasındaki bölgede yaşamışlardır. Ankara yakınlarındaki Gordion’u başkent yapmış olan bu uygarlık da tarım ve hayvancılıkla geçinmiştir. Lidyalılar, Ege kıyılarında yaşamışlardır. Basra Körfezi kıyılarındaki Susa şehri ile Manisa yakınlarındaki Sard şehrine kadar uzanan Kral Yolu’nu yapmışlardır. Daha çok ticaretle uğraşan bu uygarlık, madenî parayı icat ederek kullanmıştır.
İyonyalılar, Ege kıyılarında yaşamış uygarlıklardandır. Efes (Fotoğraf 3.34) ve Milet gibi önemli şehirlere sahip olan bu uygarlık, denizcilik, ticaret ve tarımla uğraşmıştır.
Yunanlar da Ege kıyılarında yaşamışlardır. Denizcilik, ticaret ve tarımla uğraşan bu uygarlık, ülkemizde kalıntılarına hâlen rastlanan birçok yerleşim birimi kurmuştur.
Orta Çağ’da Bizans, Selçuklu ve Osmanlı egemenliğinde kalmış olan Anadolu’da 1923’te Türkiye Cumhuriyeti kurulmuştur. Çok sayıda uygarlığa ait kalıntıların bulunduğu ülkemiz, bir açık hava müzesi konumundadır.