Isı ile sıcaklık kavramları çoğu zaman karıştırılır. Bu kavramlar birbiriyle yakından ilgili oldukları hâlde farklı kavramlardır.
Maddeleri oluşturan moleküller, sürekli hareket hâlindedir. Katı maddelerde moleküller, bulundukları yerde titreşim yapar. Sıvılar, birbiri üzerinden kayarak, gazlar ise her yöne düzensiz olarak yer değiştirir. Buna göre havayı oluşturan moleküller de hareket etmektedir. Gazların bu hareketini sağlayan enerjinin toplamına ısı denir. Isı kalorimetre kabıyla ölçülür; kalori (cal) veya jul (Joule) olarak ifade edilir. Buna göre ısı bir enerjidir.
Sıcaklık, maddeleri oluşturan moleküllerin ortalama kinetik enerjisini ifa de etmektedir. Bu enerjinin değeri büyükse madde sıcak, küçükse madde soğuktur. Maddelerin sıcaklığı, aldıkları veya verdikleri ısı enerjisine bağlıdır.
Dışarıdan ısı enerjisi alan maddelerin sıcaklığı artarken dışarıya ısı veren maddelerin sıcaklığı düşmektedir. Sıcaklık termometre ile ölçülmekte, derece olarak ifade edilmektedir (Fotoğraf 1.5.4). Yaygın olarak kullanılan dereceler celcius (selsiyus) ve fahrenheittır (fahrenayt).
Yeryüzünün ana enerji kaynağı Güneş’tir. Güneş’ten gelen ışınlar, değdikleri cisimlere ısı enerjisi verir, böylece cismin sıcaklığını artırır. Cisimler ise ısılarını temas ettikleri maddelere aktararak soğur. Aldığı enerji verdiği enerjiden fazlaysa cismin sıcaklığı artmaktadır.
Örneğin kış döneminde yeryüzünün Güneş’ten aldığı enerji, yerden ışımayla uzaya gönderilen enerjiden az olduğu için hava soğumaktadır. Buna karşın yaz döneminde Güneş’ten gelen enerji, yerden kaybedilen enerjiden fazla olduğu için havanın sıcaklığı artmaktadır.
Şimdi sıcaklığı etkileyen etmenleri inceleyelim.
>> Sıcaklığı Etkileyen Etmenler Nelerdir? (Okumak için tıklayın)