Bulut oluşması için havanın bağıl neminin yükselmesi gerekir. Bu da havanın yükselerek soğumasıyla gerçekleşir.
Soğuyan havadaki su buharı yoğuşarak, çapları milimetrenin ellide biri olan, ufak su damlacıkları veya buz kristalleri hâline dönüşür. Böylece atmosferde gözle görülmeyen su buharı görünür hâle gelerek bulutları oluşturur.
Bulutlar görünümüne, şekline ve yüksekliğine göre farklı gruplara ayrılmaktadır. Isınarak yükselen havanın oluşturduğu küme şeklindeki bulutlara kümülüs (Fotoğraf 1.5.11) adı verilir. Yükselen hava belirli bir seviyeden itibaren yoğuştuğu için bu tür bulutların altı düzdür.
Stratüsler, tabaka şeklindeki bulutlardır. Gri renkte olan bu bulutlar, çoğunlukla çisenti şeklinde yağışlara neden olur. Yükseklerde oluşan, lifli bir görünüme sahip, ince ve beyaz renkteki bulutlara sirüs (Fotoğraf 1.5.12) denir. Bunlar ince buz kristallerinden oluşur. Bulutların yağış bırakanlarına nimbüs adı verilir.
Bulutlar yüksekliklerine göre alçak, orta yükseklikteki ve yüksek bulutlar olarak da sınıflandırılmaktadır. Alçak bulutların yüksekliği 2 km’ye kadar ulaşmaktadır. Orta yükseklikteki bulutlar 2 ile 7 km arasında yer almaktadır. Yüksek bulutlar 14 km’ye kadar ulaşabilmektedir.
Sis, stratüs bulutlarının yeryüzüne temas eden hâli olarak da bilinir. Oluşumu bulutlarınkine benzerdir. Yeryüzüne temas eden havadaki nemin yoğuşmasıyla meydana gelir. Görüş mesafesini bir km’nin altına düşüren sis, yeryüzünün ışımayla ısı kaybetmesi, sıcak ve nemli bir havanın soğuk bir yüzeye gelmesi ve yamaç boyunca yükselen havanın soğumasıyla oluşur (Fotoğraf 1.5.13). Ayrıca farklı sıcaklıktaki hava kütlelerinin karşılaşmasıyla da sis oluşmaktadır.
