Yerel rüzgârlar, yerel basınç farklarından oluşur. Bunlar, çoğunlukla sıcaklığın gün içinde değişmesi sonucunda meydana gelir.
Yerel rüzgârların etki alanları dardır. Etkiledikleri alan 3-5 km civarındadır. Yerel rüzgârların diğer bir özelliği esme süresinin kısa olmasıdır. Bu rüzgârların esme süresi bir günün yarısından az bir zamandır. Yerel rüzgârların diğer bir özelliği kısa süre içinde yön değiştirmeleridir. Örneğin gündüz bir yönden, gece ise karşı yönden eser.
Yerel rüzgârların başlıcaları kara ve deniz meltemi ile dağ ve vadi meltemleridir. Daha çok yaz döneminde etkili olan bu rüzgârların hızı azdır ve serinletici etkide bulunur.
1- Kara ve Deniz Meltemleri
Kara ve denizlerin gün içinde farklı ısınması sonucu oluşan rüzgârlardır. Karalar, gündüz denizlere göre çabuk ısındığından alçak basınç alanıdır. Buna karşın daha serin olan denizler yüksek basınç alanıdır. Bu nedenle gündüz rüzgâr denizden karaya doğru eser (Şekil 1.5.13). Bu rüzgârlara deniz meltemi denir.
Gece ise çabuk soğuyan karalar yüksek, daha sıcak olan denizler alçak basınç alanıdır. Bu nedenle geceleri rüzgâr, karadan denize doğru eser. Bu rüzgârlara da kara meltemi denir. Kara ile deniz arasındaki sıcaklık farkının en fazla olduğu öğlen zamanı meltemlerin hızı artmaktadır.
2- Dağ ve Vadi Meltemleri
Bu rüzgârlar, yeryüzü şekillerinin farklı ısınma ve soğuması sonucu oluşur. Dağlık ve engebeli alanlarda görülür. Gündüz Güneş’e bakan yamaçlar fazla ısındığı için alçak basınç, daha soğuk olan vadi yüksek basınç alanıdır. Bu nedenle rüzgâr, vadiden dağa doğru eser (Şekil 1.5.14). Bu rüzgâra vadi meltemi denir. Gece ise durum bunun tersi olur; rüzgâr fazla soğuyan dağdan vadiye doğru eser. Bu rüzgâra da dağ meltemi denir.
3- Föhn (Fön)
Dağın bir yamacı boyunca yükseldikten sonra karşı yamaçtan alçalan rüzgârlardır (Şekil 1.5.15). Yükselirken ortalama 100 metrede 0,5 °C soğuyan hava, alçalırken ortalama 100 metrede 1 °C ısınmaktadır. Bu nedenle estiği yere sıcak ve kuru hava taşıyan bir rüzgârdır. Fön, kış ve ilkbahar mevsiminde karların erimesine bazen su baskınlarına neden olmaktadır.
Bazen meyvelerin çabuk olgunlaşmasına neden olur. Avusturya Alpleri’nin kuzeyinde mısırları olgunlaştıran bu rüzgârlara “Türk rüzgârı” da denir.
4- Akdeniz Çevresindeki Yerel Rüzgârlar
Sirocco (Sirokko): Kuzey Afrika’dan Güney Avrupa’ya esen sıcak rüzgârlardandır (Harita 1.5.12). Afrika’nın kuzeyinde kuru olan bu rüzgârlar Akdeniz üzerinden geçerken nemlenir, Güney Avrupa kıyılarına bazen yağış bırakır.
Hamsin: Sahra Çölü’nden Libya ve Mısır kıyılarına esen sıcak ve kuru bir rüzgârdır. Deri kurumasına, solunumun güçleşmesine, insanların bitkin hâle gelmesine neden olur.
Samum: Arabistan Yarımadası’nda esen sıcak ve kuru bir rüzgârdır. Bitkilere zarar veren bu rüzgâr ülkemizi de etkilemektedir. Türkiye’de bu rüzgârlar sam yeli olarak bilinir.
Mistral: Fransa’nın Massif Central (Masif Santral) dağlık alanında aşırı soğumuş havanın, sıcak Akdeniz kıyılarına inmesiyle oluşan soğuk bir rüzgârdır. Daha çok kışın ve ilkbaharda eser.
Bora: Orta Avrupa’nın yüksek dağlarındaki soğuk havayı Adria Denizi kıyılarına taşıyan soğuk bir rüzgârdır.
Krivetz (Kriviç): Romanya’da ve Aşağı Tuna Ovası’nda kuzeybatıdan esen soğuk bir rüzgârdır.
5- Tropikal Rüzgârlar
Yeryüzündeki rüzgârlardan bazıları tropikal kuşakta etkilidir. Kasırga olarak adlandırılan bu rüzgârlar, deniz yüzeyinde basıncın aşırı derecede düşmesi sonucunda meydana gelmektedir. Yıkıcı etkiye sahip olan bu rüzgârların saatteki hızı 118 km’yi geçmektedir.
Yeryüzündeki rüzgârlar oluşum ve etki alanlarına göre üç gruba ayrılmaktadır:
- Sürekli rüzgârlar
- Mevsimlik rüzgârlar
- Yerel rüzgârlar